Recent werden de Buffalo-supporters en met hen eigenlijk alle Vlamingen
geconfronteerd met een van de jongste rages van politieke correctheid die uit
Amerika overwaait: een aanval op de zogenaamde culturele toe-eigening van
elementen uit andere culturen. Een amerikaanse dame die afstamt van een
Cheyenne-stamhoofd is geschandaliseerd (1) door het racisme dat erin zou bestaan
elementen van de cultuur van minderheden (hier de ‘indiaanse’ verentooi) te
gebruiken buiten hun “oorspronkelijke” culturele context. In een tijd waarin
men kon denken dat het woord racisme intussen zo ruim wordt gebruikt dat het
alle betekenis heeft verloren, blijkt het nog gekker te kunnen worden. Gelukkig
is het nog niet zo erg als in Noord-Amerika, waar je niet moet proberen je met
veren te tooien op een muziekfestival of je wordt er door de zelfverklaarde
voorstanders van ‘diversiteit’ met pek en veren uitgegooid. Hetzelfde voor wie
zich met een ‘Mexicaanse’ sombrero tooit (2), al komt die hoed uit Spanje en dus
Europa. Karlies Kloss was de kop van jut toen ze op de catwalk een verentooi
droeg omdat dit in de originele context enkel aan mannen zou zijn voorbehouden (3).
Aan de Universiteit van Ottawa werden yogaklassen die gratis voor iedereen
ongeacht zijn afkomst werden georganiseerd, afgeschaft omdat dit een
identiteitsdiefstal zou zijn jegens Hindoes (4). Vele andere incidenten vonden
reeds plaats omwille van de manier waarop mensen zich kleden, zingen of dansen,
bidden, koken of proberen te genezen, die zou zijn gepikt van een andere
cultuur.
Woorden als toe-eigening of diefstal zijn hier alleen al daarom totaal niet
op hun plaats omdat er niemand iets ontnomen wordt: het gaat hier niet om land
dat onteigend of bezet wordt of overspoeld (zoals met het land van de Native Americans
natuurlijk wél gebeurde) noch om unieke kunstwerken die geroofd worden, maar
enkel om het imiteren en hergebruiken met eigen middelen. Het gebruik door
eerdere gebruikers van culturele praktijken wordt op geen enkele manier
verhinderd doordat anderen dit gaan nadoen. Weliswaar kent ons recht in
uitzonderlijke gevallen het auteursrecht voor originele werken van bv. kunst en
letterkunde, waardoor enkel de auteur en zijn erfgenamen gedurende een bepaalde
tijd het ‘copyright’ hebben. Dit geeft natuurlijk een Cheyenne-nakomelinge niet
het recht om aan anderen dan haar etnische verwanten te verbieden zich met
veren te tooien. Zou het integendeel niet juist racistisch zijn te zeggen dat
enkel wie ‘indiaans’ bloed in zich heeft dat mag? Misschien mogen dan enkel
zwarten nog jazzmuziek spelen - maar dan wel niet op een saxofoon natuurlijk,
want dat is een Belgische uitvinding. Enkel Italianen mogen nog pizza eten. En
misschien kunnen we het gebruik van medische technieken verbieden aan al wie
niet tot dezelfde volksstam behoort als de uitvinder ervan? Enkel Vlamingen
mogen nog genieten van de door Vesalius ontwikkelde anatomische kennis! En de
vele producten van de joods-christelijke cultuur en wetenschap worden vanaf nu
voor christenen en joden voorbehouden (5). Moeten we nu misschien plots stoppen met
couscous en kebab eten? Als de rest van de wereld dan maar stopt met het spelen
van golf, ontwikkeld uit het Vlaamse kolfspel (6).
Proberen sinds enkele decennia zogenaamde kritische denkscholen ons er
overigens niet juist van te overtuigen dat nationale identiteit niet bestaat,
en het onzin is ons te identificeren met een gemeenschappelijke taal,
geschiedenis en cultuur? Alsook dat vele symbolen of rituelen dateren uit een
tijd die bv. de gelijkheid van man en vrouw totaal miskende en daarom
misplaatst zijn? En is het ook niet
vanuit die hoek dat vaak geroepen wordt dat Vlamingen zich afsluiten voor
andere culturen en dat we de culturele verrijking van de diversiteit moeten
omarmen? Meer nog, talloze landen ratificeerden de UNESCO-Conventie Diversiteit van cultuuruitingen (7), die uitdrukkelijk aanmoedigt om "de vrije uitwisseling en het vrije verkeer van ideeën en cultuuruitingen, alsook van culturele activiteiten, goederen en diensten te ontwikkelen en te bevorderen, en de creativiteit en de ondernemingsgeest bij hun activiteiten te stimuleren" (art. 6, 2 e) en personen en groepen ertoe worden aangezet om "toegang te hebben tot diverse cultuuruitingen uit hun grondgebied en uit andere landen in de wereld" (art. 7, 1 b).
Jongens en meisjes, laat elke samenleving maar zelf oordelen waar ze
wil zingen zoals d’ouden zongen en waar ze elementen van elders wil nabootsen
of verwerken. En laat alle buffalo’s zich intussen maar met veren uitdossen!
(1) Zie de Standaard 12 maart 2016, http://www.standaard.be/cnt/dmf20160311_02178821.
(2) http://www.theguardian.com/world/2015/sep/29/uea-student-union-bans-racist-sombreros
(3) "Student union bans 'racist' sombreros", http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/news/4641603/victorias-secret-apologise-for-native-american-mockery.html; zie ook Washington Post 3 maart 2016, https://www.washingtonpost.com/opinions/party-culture/2016/03/03/fdb46cc4-e185-11e5-9c36-e1902f6b6571_story.html
(4) besproken door Eugen VOLOKH in www.washingtonpost.com/news/volokh-conspiracy/wp/2015/11/23/blocking-yoga-classes-multiculturalists-succeed-where-christian-conservatives-failed/ en Patrick WEST, "Cultural appropriation will eat itself", http://www.spiked-online.com/newsite/article/cultural-appropriation-will-eat-itself/17673
(5) Zie enkele voorbeelden door Josh GELERNTER, "The liberal fantasy of culural appropriation", http://www.nationalreview.com/article/430890/cultural-appropriation-leftists-rewrite-history
(deze bijdrage verscheen zonder de voetnoten in Grondvest, nummer mei 2016.