iskander 20 augustus 2005

Vandaag aanbevolen door Iskander:

Kurt Martens, Eerste Wereldjongerendagen met twee pausen (De Tijd - 19-8-2005)

In Keulen vinden op dit ogenblik de Wereldjongerendagen plaats. Die bijeenkomst van jonge katholieken van overal ter wereld wordt voor het eerst georganiseerd zonder de fysieke aanwezigheid van de inspirator ervan: niet Johannes Paulus II zal erbij zijn, wel zijn opvolger Benedictus XVI. De Wereldjongerendagen zijn meer dan de aflaten alleen, stelt KURT MARTENS. Het is een evenement waar jongeren zonder schroom of schaamte hun geloof kunnen delen met andere jonggelovigen.

De Wereldjongerendagen (WJD) in Keulen zijn van start gegaan. De slotplechtigheid in aanwezigheid van de nieuwe paus Benedictus XVI moet het hoogtepunt worden. Net voor het startschot van dit evenement werd gegeven, was er even een valse noot te horen. Zoals dat bij belangrijke kerkelijke gebeurtenissen wel meer gebeurt, werd de deelnemers aan de WJD een volle aflaat in het vooruitzicht gesteld, mits de gewone voorwaarden - sacramentele biecht, communie, gebed voor de intenties van de paus - worden vervuld.

Het verlenen van de aflaat was onmiddellijk gefundenes Fressen voor de tegenstanders van Benedictus: verschillende orakels meenden in dat gebaar de hand van de paus te zien en beweerden, niet gestoord door enige dossierkennis, maar al te graag dat Benedictus de aflaten van onder het stof heeft gehaald, zoals zijn voorganger Johannes Paulus II dat met de heilig- en zaligverklaringen had gedaan. Terwijl die aflaten eigenlijk nooit zijn verdwenen, ook niet na het Tweede Vaticaans Concilie. Bij elke belangrijke gebeurtenis, zoals naar aanleiding van een Heilig Jaar (1975, 1983, 2000) of recentelijk nog bij het begin van het Jaar van de Eucharistie (2004), werden ze verleend. Of ze daarom werden opgemerkt tijdens grote mediadrukte of in een medialuwe periode, is een andere zaak.
Beweegredenen

Ik heb het hier echter niet over aflaten, wel over de reacties erop en de achterliggende beweegredenen daarvoor. De diverse orakels hebben de aflatenzaak gebruikt om nog maar eens een persoonlijke aanval te lanceren op paus Benedictus XVI en en passant ook de WJD als ouderwets, conservatief en rechts te typeren. Zo wordt niet de bal, maar de man gespeeld. De paus heeft volgens die orakels al te veel tijd en krediet gekregen. Het wordt volgens hen hoog tijd om daaraan een einde te maken en koste wat het kost te bewijzen dat Benedictus XVI ons geenszins in positieve zin zal verrassen. Correcte informatieverstrekking is dan slechts bijzaak.

Het belangrijkste wordt zo bewust uit het oog verloren: het fenomeen van de WJD enerzijds en de aanwezigheid van paus Benedictus XVI anderzijds. Zolang kan worden gesproken over bepaalde aspecten die de WJD alleen maar omkaderen, moet niet worden nagedacht over het fenomeen zelf en moet ook niet worden gesproken over de uitdagingen die paus Ratzinger te wachten staan in Keulen. Dat vergt immers wat meer dossierkennis en analytisch vermogen.

De WJD zijn ontstaan op initiatief van Johannes Paulus II en werden in 1986 voor het eerst georganiseerd op het Sint-Pietersplein in Rome. Johannes Paulus II zag het centraal stellen van de persoon van Jezus in het geloof en leven van elke jongere als het belangrijkste doel van de WJD. Hij moet hun constante referentiepunt worden en de inspiratie voor elk initiatief, vond nog diezelfde paus.

Johannes Paulus II zag de WJD ook als een ontmoeting tussen continenten en culturen, als een aanmoediging en versterking van het jeugdpastoraal, niet als een vervanging ervan. De ontmoetingen die de WJD zijn, moeten juist een nieuwe aansporing vormen voor dat pastoraal. Het is niet nog eens een zoveelste zomerfestival. Misschien zien sommige kerkelijke beleidsmakers de WJD wel als een ideale plaats om te rekruteren. In een tijd van roepingencrisis kan dat alvast tellen. Wie bij jonge priesters of kloosterlingen wereldwijd rondvraag doet, zou wel eens versteld kunnen staan van de impact van de WJD op hun roeping.

Deze WJD zijn speciaal, want voor het eerst zijn er twee pausen aanwezig. Johannes Paulus II, de inspirator en initiatiefnemer van de WJD, is wel niet fysiek aanwezig, maar zal dat op een andere manier zijn. Zijn opvolger, Benedictus XVI, staat voor zijn eerste grote vuurdoop: hoe gaat hij om met deze erfenis van Johannes Paulus II? Hoe zal zijn contact met de jongeren zijn? Nu al wordt uitgekeken naar zijn tussenkomst tijdens de avondwake op zaterdag en zijn homilie tijdens de slotviering op zondag. Daarin zullen misschien aanwijzingen zitten over toekomstige thema's voor zijn pontificaat, of misschien ook weer niet. Maar dat zijn niet de enige uitdagingen voor Benedictus.
Thuismatch

Het is ook de eerste buitenlandse reis van de nieuwe paus. Die gaat meteen naar Duitsland, zijn geboorteland. Hij speelt als het ware een thuismatch. Niemand is profeet in eigen land: het wordt zeker geen makkelijke klus. Net als zijn voorganger heeft ook deze paus ontmoetingen met politieke leiders, van de bondspresident over de kanselier tot de leidster van de oppositie. In deze pre-electorale periode worden politici graag met de paus gezien. Ze zullen tijdens de slotmanifestatie overigens prominent aanwezig zijn. Duitsland is ook het land waar het protestantisme is geboren. De rooms-katholieke en de protestantse gemeenschap zijn er ongeveer even groot.

Hoewel de WJD een bijeenkomst is van katholieke jongeren en het oecumenische belang daarvan niet moet worden overschat, zal Benedictus er ook andere religieuze leiders ontmoeten. Vooral zijn ontmoeting met de leiders van de moslimgemeenschap zal niet zonder betekenis zijn. In Duitsland woont immers een grote groep Turkse migranten. Voor hij tot paus werd gekozen, heeft Joseph Ratzinger zich duidelijk uitgesproken tegen een eventueel EU-lidmaatschap van Turkije. Dat zijn stuk voor stuk interessante thema's om op te volgen. Maar het belangrijkste van de WJD blijft de ontmoeting van jonge gelovigen die hun ervaringen en vragen met elkaar kunnen delen.

Voor wie is blijven hangen in mei 68 en niet heeft gemerkt dat de wereld ondertussen verder is geëvolueerd, moet het pijnlijk zijn vast te stellen dat anno 2005 het christelijke geloof nog niet is verdwenen. Dat verklaart voor een stuk de verbetenheid waarmee de verschillende orakels steeds opnieuw elk kerkelijk initiatief in een negatief daglicht moeten stellen, ook de WJD. Hoewel ze het fenomeen niet kunnen verklaren, moet het voor hen pijnlijk zijn vast te stellen dat jongeren van over de hele wereld samen komen om hun katholieke geloof te vieren en te delen. Dat strookt niet met hun steeds herhaalde vooronderstelling dat geloven achterhaald is en dat de moderne mens het geloof niet meer nodig heeft. De jongeren die naar Keulen komen, zijn niet wereldvreemd. Ze vinden er wel een vrijplaats om over hun geloof te spreken zonder om die reden belachelijk te worden gemaakt.

Wat mag men van deze WJD verwachten? Paus Benedictus XVI wil dat een nieuwe impuls wordt gegeven aan de katholieke Kerk op het oude continent. Want, zei hij, de Kerk wordt te veel geassocieerd met een instituut van geboden en verboden zodat de vreugde van het evangelie verweesd achterblijft. Het is precies die vreugde van het evangelie die de jongeren in Keulen zullen vinden.

Deze jongeren hebben het niet zo gemakkelijk om zich als gelovigen te uiten in de maatschappij waarin ze leven. Zij verwachten van Benedictus ook wel iets. De jongeren (en ouderen) van het oude continent willen niet worden vergeten. Wie kent Europa beter dan Benedictus? Hij zal het oude continent niet loslaten, liet hij al verstaan. Wat blijft dan hangen van de boodschap die in Keulen wordt verspreid? In elk geval de ontmoetingen en het gevoel hetzelfde geloof te delen. En dat is toch niet niets. Van die vreugde die de jongeren daar opdoen, kan ook een nieuwe dynamiek uitgaan op het thuisfront. Of moet de vreugde van het evangelie ook worden bestreden?

De auteur is wetenschappelijk medewerker aan de faculteit kerkelijk recht van de KULeuven en auteur van het boek 'De paus en zijn entourage'.