Laat onze democratie klinken: speel de symfonieën van Carl Nielsen

Tussen enkele Carlsbergs en een portie Danish Blue door kwam ik op een artikel van Lee Harris ( de auteur van Civilization and Its Enemies, besproken door Hans Jansen in HP/De Tijd van 9 aril 2004) op TCS : "The Most Important Nielsen Rating":

There are those who had urged us to buy Danish. But how many Danish plum hams and delectable Danish butter cookies can you eat before endangering your waistline, and possibly even your health? Certainly, there must be a low-calorie alternative.

In fact, there is a simple and less fattening way of standing firm with Denmark. Buy one of the marvelous symphonies of the Danish composer, Carl Nielsen (1865-1931). By doing this, you will not only be showing your support for the Danes, but you will be discovering the music of one of the most neglected of all the great composers.

En inderdaad - in de FNAC in Leuven vond ik gelukkig nog één exemplaar van de volledige symfonieën van Nielsen (we zullen maar zo optimist zijn te veronderstellen dat er honderd waren maar 99 mensen mij waren voor geweest) en ze zijn FANTASTISCH.

Zoals ook Harris uiteenzet drukken deze symfonieën de kracht uit van de steeds doorlevende, onstuitbare, onuitsterfelijke menselijke geest.

Overigens kan er eigenlijk geen mooier protest zijn tegen de éénzijdigheid van islamisme en andere vormen van religieuze paranoia dan symfonische muziek. De symfonie symboliseert meer dan vele andere zaken de Westerse cultuur: een bijzonder complex samenspel waarin zeer verschillende instrumenten elk hun eigen spel spelen, polyfoon en toch harmonisch. De symfonie is het verzet tegen een levensbeschouwing volgens dewelke het goede leven erin bestaat dat wij allemaal hetzelfde doen. Een aanrader zijn de bladzijden die de grote oriëntalist Bernard Lewis schrijft in What went wrong: Western Impact and Middle Eastern Response (in de Nederlandse vertaling: Wat is er misgegaan ?, p. 143 v. en 149 v.) over het gebrek aan polyfone muziek in de Arabische wereld. Over de betekenis van polyfonie schrijft hij:

" ... and in this we may perhaps discern an essential feature of Western civilization.

A distinguishing characteristic of Western music is polyphony, by harmony or counterpoint. This begins in its simplest form with the choir, in which matched voices sing different notes in a planned sequence to produce a combined effect; then comes the keyboard instrument, matching the ten fingers of the two hands, following different routs in a common purpose; and finally, the musical ensemble, from duets and trios to the full orchestra. Different performers play together, from different scores, producing a result that is greater than the sum of its parts.

With a little imagination one may discern the same feature in other aspects of Western culture-- in democratic politics and in team games, both of which require the cooperation, in harmony if not in unison, of different performers playing different parts in a common purpose." (pp. 128-29).

Aan het andere uiterste vinden we dan ook de Wahabieten, die alle muziekinstrumenten willen verbieden behalve trommels ....

Een bijkomende reden om Nielsen te kopen is dat de romantiek allicht de (tot nog toe) laatste stroming in de Westerse beschaving die er nog in geslaagd is een zekere synthese van alle kunsten en wetenschappen te brengen (de laatste echte synthese is wellicht de barok, omdat die natuurlijk veel meer een eenheid van wereldbeeld kende, maar goed). Lees overigens in dit verband de recente bijdrage van Marcel Zwitser op Open Orthodoxie, "De romantische synthese van letterkunde en muziek".Nielsen is weliswaar een laatromanticus - maar is dat niet het beste wat men vandaag kan zijn ?

Een discografie van de werken van Nielsen is onder meer te vinden bij Naxos.