Bubu

Zaterdagnamiddag 17 november vierden we in Gent het 175-jarig bestaan van mijn college, het Sint-Barbaracollege te Gent, waar ik de retorica verliet in 1976. Sindsdien is er een en ander veranderd, maar het college heeft in vele opzichten stand gehouden. Nadat generaties voorouders en andere mannelijke familieleden er gestudeerd hebben is mijn jongste dochter het allereerste meisje in de familie bij de Jezuïeten ! Dat heeft ze trouwens in haar derde leerjaar zelf beslist: toen ze eens meeging om haar broer te bezoeken kwam ze thuis met de mededeling : "volgend jaar ga ik naar die school". En wie Emma kent, weet dat niet enkel Facts maar ook Emma's Opinion stronger is than the Lord Mayor of London. Sedert het vierde lagere gaat ze daar dus ook, jaren eerder dan gepland.

In ieder geval: de viering van één en driekwart eeuw hersticht Jezuïetencollege werd zaterdag goed ingezet met een "eerste show"-optreden van enkele bekende oud-leerlingen. De oudste, die dus naar goede traditie eerst aan het woord kwam, was Gerard Mortier. Nu zal de lezer wel vermoeden dat er massa's zaken zijn waarover Mortier en ik het oneens zijn, maar minstens één zaak hebben we gemeenschappelijk: een grenzeloze bewondering voor onze retoricaleraar, pater Daniel Vandenbunder s.J. Een retoricatitularis zoals er wellicht geen meer zijn en misschien ook bijna nooit geweest zijn? Hij gaf de meerderheid van de vakken (geschiedenis, latijn, grieks, nederlands, frans, godsdienst) en dat leidde tot een grote kruisbevruchting. Filosofie was voortdurend aanwezig. Hij heeft ons zoveel Sartre doen lezen dat ik sindsdien geweigerd heb nog één letter van Sartre te lezen. Bij sommige andere auteurs was het effect wel omgekeerd natuurlijk.

De eerste les begon met pater Vandenbunder die zwijgend op bord schreef: "Es sind nur die Dummen die arbeiten". Toen wij ons al begonnen te verkneukelen, volgde het antwoord: "jullie zijn niet slim genoeg om lui te zijn, dus er zal hier gewerkt worden". Ons verstand moest dringend geactiveerd worden, want "als je erop kunt zitten, is het dat het niet scherp is". En op de vraag van een wat late 68'er "pater, gaan wij ook iets te zeggen hebben dit jaar ?" volgde de kernachtige uitdrukking van de jezuïtische filosofie: "Ja, als je iets te zeggen hebt".

Het dagelijkse Onze Vader eindige abrupt met de woorden "En geef ons heden ons dagelijks brood. Amen". Het vervolg "En vergeef ons onze schulden zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren" werd niet gebeden "zolang er geen amnestie is".

Dat kan dus nog een tijd duren. Hoewel, over tijd gesproken: Bubu (dat was zijn bijnaam onder de leerlingen, hij was immers te veelzijdig om een andere bijnaam te hebben dan een verkleinwoord van zijn naam) wijdde ons in in het tijdsbegrip van Henri Bergson, la durée, de "morele" tijd of tijd van het geweten, onderscheiden van het wetenschappelijk tijdsbegrip. De wetenschappelijke tijd die ik aan Sint-Barbaracollege heb doorgebracht is 11 jaar (lager en middelbaar), maar de morele tijd ervan is permanent.