Professor Matthias Storme, hoogleraar in de rechten
aan de KU Leuven is advocaat, oud-voorzitter van het OVV en kandidaat bij de
Europese verkiezingen. Storme is bekend in de Vlaamse beweging en heeft tijdens
het internationaal symposium in Gent een uitstekende beeld opgehangen over
zelfbeschikkingsrecht voor volkeren.Wij spraken met hem op zijn kantoor aan
de Coupure in Gent.
Grondvest:
Is zelfbeschikkingsrecht een mensenrecht?
Storme: ‘Het
internationaal zelfbeschikkingsrecht voor volkeren is een algemeen beginsel,
maar er is discussie over de draagwijdte ervan. Iedereen is het eens over het
principe, maar niet over de invulling. Er zijn verdragen en uitspraken van
internationale rechtscolleges. De enge interpretatie roept tegen ons dat het
zelfbeschikkingsrecht enkel diende voor de dekolonisatie.Vele instanties
interpreteren het ruimer; als het recht op secessie of separatisme. Er is
geen “wereldautoriteit” om zich daarover uit te spreken. We zien echter toch dat veel
documenten – die gezag hebben in internationaal recht – het
zelfbeschikkingsrecht toch uitwerken en erkennen. Het bekendste voorbeeld uit
de geschiedenis is Amerika, en dichter bij ons het “Plakkaat van Verlatinghe”
waarbij in 1581 Filips II werd afgezet.’
Hoe kan
Vlaanderen zich beroepen op het zelfbeschikkingsrecht?
‘Zelfbeschikkingsrecht
is moeilijk in te vullen omdat we moeten definiëren wat een volk is, welke
kritische massa je moet hebben om recht op secessie te hebben.Wat speelt er
mee? Of er een regering, een parlement, een grondgebied is. Dan is het niet zo
moeilijk om te zien dat Vlaanderen, Catalonië, Baskenland en Schotland daaraan
voldoen. Anderen zeggen dat er sprake moet zijn van verdrukking, bijvoorbeeld
de Kosovaren die door de Serven werden verdrukt. De Vlamingen worden niet
verdrukt, maar we slagen er niet in om de politiek te voeren die we nodig
hebben.’
Hoe
ontstaan nieuwe staten?
‘Veelal ontstaat een staat en wordt ze achteraf
erkend, zoals België en Kosovo. Ook de Baltische Staten hebben zich zo
onafhankelijk van Rusland verklaard. Er is geen kant-en-klaar scenario. Er zijn
wel enkele criteria die een rol spelen en die bepalen of een secessie lukt of
niet. Met een louter moreel principe kom je er niet, maar de kans dat het
slaagt, hangt toch ook af van het feit of men het kan legitimeren. Het is niet
alleen een machtsspel. Een meer voor de hand liggend scenario is enerzijds dat
je kan aantonen dat je een meerderheid van de bevolking mee hebt. Anderzijds
zijn er ook geslaagde afscheidingen waar men daarvan nooit zeker is ge- weest,
maar van het geschikte moment gebruik maakte. De Grieken noemden dat
“kairos”. Een momentum kan zich ook aandienen als niet iedereen voor is, maar
als er minder tegen zijn.’
Kan een
referendum hierover in Vlaanderen?
‘Een referendum is
niet verboden maar kan alleen maar raadgevend zijn.Voor een bindend
referendum moet je eerst de grondwet wijzigen. Voor Franstalig België heeft men
het consultief referendum ingevoerd, maar de Vlaamse par tijen zijn tegen,
ook de N-VA. Het is meestal de overtuiging dat politici hun
verantwoordelijkheid moeten nemen en niet moeten laten afhangen van populaire
stem- mingen. Anderzijds kan je ook zeggen dat het Vlaams Parlement voldoende
representatief is.’
Hoe staat
Europa tegenover zelfbeschikkingsrecht?
‘Dat gaan we pas
weten als er een eerste onafhankelijkheidsverklaring is. Het zou wel
interessant zijn als de Schotten op 18 september ‘yes’ zeggen; dan moet de EU
er wel een antwoord op bieden. In het Verenigd Koninkrijk hebben ze al
aangekondigd bereid te zijn de uitslag van het referendum te aanvaarden. In
Vlaanderen ligt een afscheiding – zonder de Belgische staat volledig op te
doeken – nu nog niet op tafel. De verhouding met Europa zou volledig moeten
worden uitgeklaard. De EU is één van de grote redenen om te streven naar
zelfbeschikking, het is belangrijk om inspraak te hebben in Europa. De
deelstaten hebben nu omzeggens geen inspraak. Europa is eigenlijk de push- en
pullfactor; het is dé reden waarom de staatshervorming noodzakelijk is. Een
Europa van deelstaten maakt geen einde aan het vrij verkeer. De EU maakt een
secessie enerzijds onschadelijk en anderzijds bijna noodzakelijk. Er is een
duidelijke band tussen de ontwikkelingen in de EU en de radicalisering in
Vlaanderen. De huidige lidstaten hebben geen enkele interesse om dat debat te
openen. Voor bijvoorbeeld Spanje is het zelfs problematisch. Voor anderen
heeft gelukkig voor hen de afscheiding plaatsgevonden voor de aansluiting bij
de EU, dit is het geval met 7 van de 28 lidstaten: Letland, Estland,
Litouwen,Tsjechië, Slovakije, Slovenië en Kroatië. Als je verder teruggaat in
de tijd dan is de meerderheid van de Europese lidstaten ontstaan uit een
secessie.’
(gepubliceerd in Grondvest mei 2014,
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten