Als uitgangspunt nemen we het aantal stemmen van de partijen die zetels hebben behaald, behalve de UF die te klein is om mee te tellen (en ook geen echte partij is). Ik neem daarvoor de stemmen voor het Vlaams parlement, het Waals Parlement en het franstalig kiescollege van het Brussels parlement van de officiële webstek van Binnenlandse Zaken (http://verkiezingen2009.belgium.be/nl). In dalende volgorde levert dat op, samen met het percentage van het totaal van deze stemmen:
CD&V 939.873 = 15,31 %
PS 657.803 + 107.303 = 765106 = 12,46 %
Vlaams Belang 628.564 = 10,24 %
sp.a 627.852= 10,23 %
Open Vld 616.610 = 10,04 %
MR : 469.792 + 121.905 = 591697 = 9,64 %
N-VA 537.040 = 08,75 %
ECOLO : 372.067 + 82.663 = 454730 = 7,40 %
CDH : 323.952 + 60.527 = 384479 = 6,26 %
Lijst Dedecker 313.176 = 05,10 %
GROEN! 278.211 = 04,53 %
(Totaal aantal stemmen van deze partijen samen: 6.137.338)
In kolommen gerangschikt geeft dit, van links naar rechts (ik weet natuurlijk dat deze partijen niet zo eenduidig van links naar rechts te rangschikken zijn, OVLD staat bv. in veel opzichten linkser van CD&V, maar vereenvoudigd kan dit toch gebruikt worden): Groen, Ecolo, PS, SPA, CdH, CD&V, MR, OVLD, N-VA, LDD, VB:
Zoals bekend zijn in België de belangrijkste machtsinstrumenten bezet met mensen die netjes volgens politieke kleur zijn verdeeld. Vroeger noemden we dat verzuiling, maar eigenlijk zou men hier beter het italiaanse woord lottizzazione gebruiken. Ik nodig de lezers uit mij de voorbeelden te geven die zij kennen met de gegevens van de verdeling.
Ik begin alvast met een orgaan dat in zeer vele zaken het laatste woord heeft in België: het Grondwettelijk Hof. Beslissingen van het grondwettelijk Hof kunnen slechts overruled worden door een wijziging van de Grondwet met een tweederde meerderheid en vaak nadat eerst de betreffende bepaling herzienbaar werd verklaard en verkiezingen plaatsvonden. Een bijzonder machtige instelling dus. De rechters worden gekozen door de Senaat en de ambten van rechter zijn manifest politiek verdeeld (U vindt de samenstelling hier: http://grondwettelijkhof.be/nl/voorstelling/voorstelling_inrichting.html). Nu weet ik ook dat goede rechters zich na hun benoeming de les niet laten spellen door de partij namens wie ze verkozen zijn en politieke druk kunnen weerstaan. Maar de verdeling zegt natuurlijk wel iets over de persoonlijke ideologische uitgangspunten vanwaaruit geschillen met een belangrijke politieke weerslag worden beoordeeld. Ik kies dit voorbeeld overigens omdat het een relatief eenvoudig in te vullen voorbeeld is (slechts 12 personen en de politieke verdeling is gekend). En het resultaat ziet er zo uit:
Mocht het Hof democratisch zijn samengesteld in verhouding tot de verkiezingen van 2009 zou het er zo uitzien:
En hier ziet U de scheeftrekking in het voordeel van - in dalende volgorde van voordeel - de PS, MR, OVLD en SPA en in het nadeel - in dalende volgorde van benadeling - van het VB, de N-VA, de CDH, en LDD afgebeeld:
Met andere woorden: de eerste 2 vacatures in het Grondwettelijk Hof zouden democratisch gezien aan Vlaams-nationalisten moeten toekomen.
Posts
6 opmerkingen:
Matthias, is het mogelijk om eens kort de situatie in de VS te schetsen? Op welke manier verschilt de aanduiding van rechters daar? Ik dacht dat daar ook verkiezingen waren voor rechters, of vergis ik mij? Ik vraag mij op een dieper filosofisch niveau trouwens af of een echte scheiding der machten niet zou veronderstellen dat niet de politiek, maar ook de burger zijn eigen rechters aanduidt. Iets om over na te denken bij het uittekenen van de rechterlijke macht in de republiek.
In de VS worden de rechters benoemd door de president met een meerderheid van de Senaat. De facto kan een minderheid van meer dan 40 % een benoeming blokkeren en heb je dus 60 % van de senatoren nodig.
Natuurlijk gaat het daar ook om politieke benoemingen, maar ze worden wel niet volgens een verdeelsleutel verdeeld over de traditionele partijen.
Het is veeleer zo dat er een regelmatige wisseling van de macht plaatsvindt tussen de partijen. Aan de macht benoemt men dan rechters waarvan men denkt dat die ideologisch in dezelfde richting denken, maar als ze te uitgesproken zijn haalt men meestal geen 60 % in de Senaat.
Bij ons zijn het sedert zowat 100 jaar drie partijen die alles onder elkaar verdelen over alle machtswisselingen heen (zij het natuurlijk met verschuivende aandelen, in 1999-2007 heeft de "paarse" meerderheid wel zijn best gedaan bv. - resultaat is dat er in het GWH vermoedelijk 2 katholieke en 10 vrijzinnige rechters zijn)
Brecht,
Bovenstaande uitleg van Matthias geldt voor de rechters van het federaal Hooggerechtshof (SCOTUS), en de rechters van het niveau eronder, de federale Courts of Appeals. Het is de procedure die Sonia Sotomayor in 1991–1992 doorlopen heeft voor een zitje in de Court of Appeals van het 2e Circuit, en nu aan het doorlopen is sinds Obama haar voordroeg voor Souters vrij-te-komen zitje in het Hooggerechtshof.
Je vergist je echter slechts gedeeltelijk. Het is wel degelijk zo dat in verschillende staten rechters in het rechtssysteem van de staat verkozen worden, al dan niet met vermelding van partij-affiliatie. Een overzichtje van hoe rechters per staat op hun post geraken, vind je hier. Daar zie je bijvoorbeeld bij Texas, West Virginia en nog een paar staten “Partisan Election” staan. (Vandaar Caperton v. Massey Coal, waar ik je recent op wees.)
Matthias,
U nodigt ons, uw lezers uit, om extra voorbeeldjes aan te dragen.
Bij deze, al was het maar omdat het zo mooi klinkt, de Lotto-lottizzazione.
De Raad van Bestuur van de Nationale Loterij bestaat uit:
— mevrouw Edmée De Groeve (voorzitter) [PS]
— de heer Ivan Pittevils (gedegelegeerd bestuurder) [Open VLD]
— mevrouw Clarisse Albert [MR]
— de heer Ronny Balcaen [Ecolo]
— mevrouw Sophie Dewispelaere [CD&V]
— de heer Pierre Goblet [cdH]
— de heer Jannie Haek [sp.a]
— de heer Jean-Marc Liétart [PS]
— de heer Julien Paquet [MR]
— de heer Eddy Peeters [CD&V]
— de heer Marc Schiepers [CD&V]
— de heer Damien Van Eyll [MR]
— de heer Marc Vanheukelen [Open VLD]
— Mevrouw Annemie Verhoeven [CD&V]
— de heer Olivier Henin (regeringscommissaris) [MR]
— de heer Bart Vandenberghe (regeringscommissaris) [CD&V]
Recent kwam de Nationale Loterij niet echt positief in het nieuws:
— Vond het niet nodig om drukfout op de Bingo-biljetten te verbeteren die spelers benadeelt.
— Sponsort manifestaties met een overduidelijk politiek (belgicistisch) karakter.
— Liegt in haar PR over de profielen van winnaars.
— Vond een miljoenenfraude bij de verkoopspunten en hield dat in de doofpot.
De symptomen van Lotto-lottizzazionitis?
Noem mij naïef, maar ik ben de mening toegedaan dat rechters beter niet benoemd worden in verhouding tot politieke voorkeur, zeker niet in een Grondwettelijk Hof. De strijd in de USA tussen Conservatieven en Liberals over het Hoog Gerechtshof vind ik eerlijk gezegd niet al te best. Justitie wordt daarbij een speelbal van de politiek.
Het kan misschien zijn dat dit nu reeds het geval is (rechters hebben nu nog steeds in België een politiek etiket - denk maar aan de Fortis-Crisis), maar dat is geen reden om toch maar voluit voor proportionele verdeling te gaan. Natuurlijk is het wel zo dat een deel van de rechters van het Constitutioneel Hof reeds voor een deel uit gewezen politici bestaat.
Maar ik zou eerder kiezen voor een gelijke verdeling van de politieke partijen. Dus evenveel liberalen, socialisten, christendemocraten, vlaams-nationalisten, groenen... De reden is zeer eenvoudig: als het hof proportioneel wordt verdeeld, wat is de rol van het Hof dan nog? Ze moeten toezien dat het parlement niet grondwettelijk uit de bocht gaat, maar als de meerderheid in het Hof bestaat uit dezelfde meerderheid in het Parlement, zullen ze misschien die meerderheid toch gelijk geven.
Tenzij de rechters na hun "politieke" benoeming, zich zelf de neutrale en objectieve houding aanmeten die wij van hen verwachten.
Een reactie posten